คำถามจากคุณพลัฏฐ์ ถึง ดร.อานนท์ เรื่อง การเพาะเห็ดหอมเป็นธุรกิจขนาดใหญ่ ที่เชียงใหม่ให้ได้ผลผลิตสูง ควรทำอย่างไร

[Pai_Anonworld]

วันที่ : 22 สค. 2556
เรื่อง : เพาะเห็ดหอมบนดอย-เชียงใหม่
- ขอคำปรึกษา การซื้อวัสดุเพาะสำเร็จจำนวนครั้งละไม่น้อยเกินไป และ การ
ปรับปรุงส่วนผสมสำหรับเพาะในภูมิอากาศเย็น ครับ
จาก : พลัฏฐ์ คณวิภาต – สมาชิกศูนย์ไทยไบโอเทค รุ่นที่ P103/20

ผมเพิ่งย้ายมาจังหวัดเชียงใหม่ บนดอยสูงห่างจากตัวจังหวัดเพียง 20 กม. ในเขตอำเภอดอยสะเก็ด ลักษณะอุณหภูมิ 10-28 C ป่าโปร่งแสงแดดน้อย มีลมพัดอ่อนๆเสมอ โดยรอบเพาะปลูกชาและเมี่ยง ไม่มีการปลูกข้าวหรือพืชไร่พืชพ่นยาฯ อยู่ใกล้กับที่ตั้ง “โครงการหลวงห้วยฮ่องไคร้” ซึ่งมีการสอนการเพาะเห็ดให้กับชาวบ้าน และ ผมเพิ่งเริ่มพยายามเรียนรู้การเพาะ “เห็ดหอม” ด้วยการปฏิบัติ โดยการซื้อก้อนและจ้างผู้ดูแลที่เป็นคนไทยในพื้นที่บนดอยสะเก็ด ที่ได้รับการอบรมจากโครงการหลวงฯซึ่งเพาะเห็ดหอมสดขายและทำก้อนขายมาซักพักใหญ่แล้ว โดยเริ่มด้วยจำนวน 10,000 ก้อน แต่เป้าหมายหลายแสนก้อนจึงมาหาพื้นที่ที่นี่ครับ
ปัจจุบันก้อนที่ใช้เวลาเพาะมากว่า4เดือนเต็ม เส้นใยเดินเต็มและจะเริ่มเปิดดอกในอีก2สัปดาห์ (ผู้ผลิตก้อนผู้นี้เอาเป็นว่าชื่อสมมุติว่า “เจริญศรี” เคยรับการอบรมจากอาจารย์อานนท์ด้วยที่โรงแรมหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่)
จุดประสงค์ : ที่รบกวนขอความกรุณาอาจารย์ คือ
ก. ผมยังไม่เข้าใจธรรมชาติการให้ดอกตามมาตรฐานที่ดีของเห็ดหอม และ
ข. แน่นอนว่าต้องการเลือกสายพันธ์ และ ปรับปรุงสูตรส่วนผสมของการทำ
ก้อนชุดใหม่ๆให้ได้ผลผลิตดีขึ้น และ ในจำนวนครั้งมากขึ้น โดยต้องใช้
ความพยายามน้อยลงในการซื้อหาส่วนผสมคุณภาพมั่นใจสบายใจได้ว่า
ถูกหลักวิชาการไม่ต้องลุ้นผลลองผิดถูกในราคา+-ไม่เกิน20% จากปัจจุบัน

กล่าวตามความตั้งใจจริงต้องการซื้อวัสดุเพาะสำเร็จจากอาจารย์ฯเป็นส่วน
ใหญ่ 70% แต่ ผมต้องเรียนรู้ที่จะใช้สูตรจ้าง “คุณเจริญศรี” และ คน
ท้องถิ่นทำด้วย โดยปรับปรุงตามสูตรที่อาจารย์แนะนำว่าเหมาะสมและน่าจะ
หาส่วนผสมได้ไม่ยากอีก30% ด้วยเหตุผลเพื่อฝึกและเลี้ยงดูคนท้องถิ่นด้วย
โดยเฉพาะเมื่อขึ้นชั้นไปทำเห็ดยาด้วยและต้องแปรรูปผลผลิตครับ

จึงขอรบกวนดังนี้ครับ :
มีบางอย่างสำคัญอย่างมากที่ผมไม่แน่ใจว่าเข้าใจถูกหรือไม่บางส่วนระบุไว้ในพ๊อกเกตบุ๊คของอาจารย์เอง ที่ชื่อ “คู่มือ การเพาะเห็ดในถุงพลาสติก ฉบับย่อ” ได้มาตอนเข้าอบรมสั้นแค่1วัน ในรุ่นที่ P103/20
1. ในแง่ผลผลิตต่อก้อน และ อายุก้อนในการให้ผลผลิต


คำถาม คือ - จะผิดหรือถูกอย่างไร? กรุณาอธิบาย? หากผมจะเข้าใจว่า

1.1. ก้อนเห็ดจะมีเส้นใยสีขาวเจริญเต็มวัสดุเพาะจะต้องใช้เวลาประมาณ 120-150 วัน จึงจะย้ายนำไปเข้าโรงเปิดดอกได้? (P.52) ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยเช่น ส่วนผสมของวัสดุในถุง สายพันธุ์ ภูมิอากาศ ตามลำดับถ้าสภาพโรงเรือนถูก การดูแลแทบไม่เกี่ยว เพราะแทบไม่ต้องดูแล?
ดังนั้นหากสายพันธ์ และ ภูมิอากาศดี ส่วนผสมของวัสดุเพาะและสารอาหารในถุง จะมีส่วนสำคัญสุดที่จะย่นระยะเวลาบ่มก้อน ?
แต่เนื่องจากต้องเป็นส่วนประกอบของธาตุอาหารหลักและรองอันเหมาะสมจริงๆ(ซึ่งยากมาก) อาจหายากในแต่ละพื้นที่ และ มีต้นทุนสูงเกินไป ส่วนผสมที่นำมาประกอบบางอย่าง เช่น วัสดุเพาะสำเร็จ 301 & 305 หรือ/และ อาหารเสริมKAT901 ที่อาจารย์ได้ทดลองมาแล้วหลากหลายจากประสบการณ์ยาวนานจะสามารถร่นระยะเวลาการเพาะบ่มก้อนได้เร็วขึ้นไหมครับ ?
ทำตามสูตรของอาจารย์ในหนังสือ(P.22-23)ซึ่งมีอยู่2สูตร ตามที่ผมสรุปมาพร้อมกันนี้ก็น่าจะดีพอแล้ว จะผสมหรือทำอะไรอย่างอื่นอีก ก็ไม่ทำให้เร็วขึ้นได้? หรือ ยังมีวิธีอะไรอย่างไรทำให้เส้นใยเดินเร็วขึ้นและให้ผลผลิตได้หลายครั้งขึ้นด้วยได้อีก?ครับ
1.2. มาตรฐานการออกดอกตามธรรมชาติที่ดีของเห็ดหอมเมื่อย้ายนำไปเข้าโรงเปิดดอก ระบุในหนังสือ (P.54) ว่า “โดยปกติดอกเห็ดจะเกิดเป็นชุดๆ แต่ละชุดห่างกัน 25-35 วัน ประมาณ 6-8 ชุด หรือ ประมาณ 12-16 เดือน ชุดต่อไป ให้หยุดการให้น้ำไว้อีก 25-30 วัน จึงทำการรดน้ำใหม่ด้วยน้ำแรงดันสูงอีก........”

ตามประโยคข้างต้นเข้าใจได้ว่า

1.2.1. ออกดอกชุดที่1ใช้เวลาทยอยเก็บขายไปเรื่อยๆตลอด25-30วัน แล้วหยุดต่อเนื่องไป25-30วัน แล้วจึงเริ่มกระตุ้นใหม่แล้วเริ่มเก็บขายต่อชุดที่2อีกตลอด25-30วัน แล้วหยุดต่อเนื่องไป25-30วัน...วนเวียนทำอย่างนั้นอยู่จึงรวมเก็บได้6-8ชุด(ครั้ง) ตลอดเวลา12-16เดือนของอายุก้อน = ออกดอกเก็บขายได้ประมาณ 1 เดือน เว้น 1 เดือน.....รวม ได้6-8ชุด(ครั้ง)

หรือ 1.2.2. ตามที่ผมเข้าใจ จากผู้เพาะแถวนี้บอก เนื่องจากผมไม่แน่ใจว่ามี
ความเข้าใจแตกต่างในภาษาที่ผมและผู้เพาะสื่อสารกันหรือไม่
(เนื่องจากผมต้องการขยายต่อเนื่อง เพื่อทำฟาร์มขนาดหลายแสนก้อน ทนรอเห็นด้วยตาตัวเองอีก5-6เดือนไม่ไหวหรอกครับ มันทำให้การเตรียมการต่างๆยิ่งช้าไปอีก ผมจะสั่งทำก้อนชุดใหม่อีก 30,000 ตอนนี้แล้ว)

จึงขอเรียนถามนอกเหนือจากตามข้อ 1.2.1 ครับ ว่า หรือว่า

ในการออกชุดที่1ใช้เวลาทยอยเก็บขายชุดที่1ติดๆกันอยู่7-10วัน จึงเริ่มนับ1แล้วหยุดพักการเก็บต่อเนื่องไป20-25วัน แล้วพอวันที่26เริ่มกระตุ้นใหม่2-3วัน=วันที่26,27,28กระตุ้นด้วยการตบหรือใช้น้ำแรงฉีดจึงเริ่มเก็บขายชุดที่2อีกอยู่ตลอด7-10วัน=วันที่29,30,31,32…-39 แล้วจึงหยุดพักการเก็บครั่งที่2ต่อเนื่องไป20-25วัน=วันที่40,41…-65พัก...วนเวียนทำอย่างนั้นอยู่

รวมเก็บได้แค่4-5ชุดเอง อายุก้อนรวมหลังเส้นใยเดินเต็ม=+5เดือนครึ่ง นานสุด

โดยที่ผลผลิตชุดที่1จะได้น้อย ชุดที่2-3ได้เยอะหน่อย และ ชุดที่4พอกับชุดที่1 ส่วนชุดที่5แทบไม่มีคุณค่าพอต่อการรอ กราฟcurveเป็นรูประฆังคว่ำ

ซึ่งหากเป็นเช่นนี้ รวมจำนวนครั้งที่เก็บขายได้จริงคือ4ครั้งเท่านั้น ในรอบอายุก้อน5เดือนครึ่ง (ช่างแตกต่างจากที่อาจารย์ว่าในข้อ1.2.1เหลือเกิน)ซึ่งแปลว่าหากต้องการทำต่อเนื่อง ต้องเริ่มทำก้อนชุดใหม่เพื่อทดแทนก่อนจะเริ่มได้ผลผลิตจากก้อนชุดที่1เสียอีก

เป็นไปได้ว่าผมเข้าใจเขาถูก หรือ ไม่น่าเป็นอย่างนั้นครับ?

2. ในแง่ผลผลิตโดยรวม ระบุในหนังสือ (P.54) ต่อจากข้างต้นว่า “...ผลผลิตโดยรวมได้ประมาณ 200-250กรัมต่อก้อน ต่ออายุการเก็บเกี่ยวทั้งหมด ทำการเก็บดอกเห็ดด้วยการใช้คมตัดให้ชิดโคนก้านดอก”

คำถาม คือ

2.1. เก็บขาย1ชุด(แค่1 ครั้งจาก6-8ครั้ง) ได้ดอกเห็ด ขนาดใหญ่ กลาง เล็ก และ ตกเกรด รวมกัน ได้น้ำหนัก200-250กรัมต่อก้อน
หรือว่า ???
2.2. ผลผลิตโดยรวมได้ประมาณ 200-250กรัมต่อก้อน ตลอดอายุก้อน 6-8ชุด(6-8ครั้ง)จากเวลา 12-16 เดือนครับ?(แค่เฉลี่ย32กรัม/ก้อน/ครั้ง)


3. ในแง่การปรับปรุงสูตรส่วนผสมของการทำก้อนชุดใหม่ให้ดีขึ้น

ผมได้ทำตารางสรุป สูตรของอาจารย์อานนท์จากหนังสือ(P.22-23)โดยเปรียบเทียบกับผู้ทำก้อนที่ผมซื้อ

โดยที่ผมมีความเชื่อว่าเมื่ออาจารย์อ่านส่วนผสมที่ใช้ในการทำก้อนที่ผมซื้อ เปรียบด้วย สูตรที่อาจารย์วิเคราะห์ว่าเหมาะกับสภาพแวดล้อม ประกอบกับภูมิความรู้และเคล็ดวิธีการดูแลที่อาจารย์อาจจะกรุณาแนะนำ ผมจะสามารถปรับปรุงการทำก้อนและการดูแลเพื่อให้ได้ผลดีขึ้นอย่างน้อยใน3เรื่อง คือ

3.1.ให้มีคุณภาพของดอกเห็ดหอมดีขึ้นทั้งในแง่ รูปทรง ขนาด ปริมาณ
ความคงทน และ รสชาด

3.2.ให้มีอายุก้อนที่ให้ผลผลิตมากครั้งขึ้นกว่าเพียงแค่ 4 ครั้ง อย่างที่
ผู้ผลิตให้ผมทำอยู่

3.3. ย่นเวลาในกระบวนการผลิต โดยทำให้เส้นใยเดินเร็วขึ้น
กรุณาวิพากย์จุดอ่อนสูตรคุณเจริญศรี และ สรุปทางเลือกที่ดีให้ผมเถอะครับ

ส่วนผสมสำหรับถุงเพาะ : เห็ดหอม 200 ก้อน ( โดยผสมน้ำ 60% )
หน่วย : กิโลกรัม
สูตรที่ผู้รับผลิตก้อนใช้ สูตรตามคู่มือ อ.อานนท์ สูตรที่ 2 สูตรตามคู่มือ อ.อานนท์ สูตรที่ 1
1 ขี้เลื่อยแห้งไม้ยางพารา 100 100 100
2 ยิบซั่ม 1 ไม่ ไม่
3 หินฟอสเฟต 1 2 ไม่
4 ปูนโดโลไมด์หรือหินปูน 1 1 ไม่
5 รำ (แกลบ) 8 10
รำละเอียดหรือรำข้าวสาลี ไม่
6 กากน้ำตาล 4 ไม่ ไม่
7 ดีเกลือ 0.2 (2 ขีด) 0.1 ไม่
8 แป้งข้าวเหนียว 1 ไม่ ไม่
ปูนยิบซั่มดิบ ไม่ 2 ไม่
อาหารเสริม KAT105 ไม่ ไม่ 7
อาหารเสริม KAT901 ไม่ ไม่ 1
แป้งเอนไซม์ ไม่ ไม่ 2
แป้งต่างๆหรือน้ำตาลทราย ไม่ 2 ไม่
ใบกระถินป่น ไม่ 2 ไม่
ส่าเหล้า หรือ กากถั่วต่างๆ ไม่ 1 ไม่

- รำข้าวสาลี ? แป้งเอนไซม์ ? แป้งต่างๆหรือน้ำตาลทราย?เรื่องน้ำตาล โมเลกุลเชิงซ้อน เชิงเดี่ยว เรื่องเหล่านี้ต้องกังวลไหมครับ?
- ปูนยิบซั่มดิบ ? ส่าเหล้า หรือ กากถั่วต่างๆ ?
ปกติทุกเดือน ผมต้องกลับไปกรุงเทพ แถวๆศูนย์ฯ สิ่งเหล่านี้ ที่ในละแวกศูนย์อานนท์ไบโอเทค และ เชียงใหม่ น่าจะซื้อได้ที่ร้านประเภทอะไรครับ ?
4. P.53 กล่าวถึง การเสริมอาหาร เพิ่มธาตุ ว่า “ควรใช้อาหารเสริม นิวคลิโอไทต์108” ฉีดพ่นหลังจากทำการเปิดดอกชุดแรกเลย ไม่เช่นนั้น ดอกเห็ดชุดแรกมักจะฝ่อตาย”
กรุณาอธิบายเพิ่มเติมครับ อ่านแล้วกังวลมากครับ
และ อาหารเสริมKAT105 อาหารเสริมKAT901 ทั้งหมดนี้ ที่ศูนย์ฯมีจำหน่ายพร้อมหรือไม่ ราคาเป็นอย่างไรครับ?
5. ในแผ่นพับสีเหลือง “เพาะเห็ดในขอนไม้ฉบับย่อ” ในหัวข้อ การเพิ่มผลผลิต กล่าวถึง การใช้ “อาหารเสริม นิวคลิโอไทต์108” และ ทีบีซี108

แล้วสำหรับเห็ดหอมในถุงพลาสติก มีวิธีอะไรหรือไม่ ที่จะ สามารถบำรุงก้อนเห็ดหอมในถุงพลาสติกจากภายนอกก้อนได้ครับ เช่นผสมกับน้ำที่ให้ผ่านสปริงเกอร์ เพื่อ ให้มีผลผลิตดีขึ้นในการให้ผลผลิตครั้งที่2และหลังจากนั้น ?

6. เรื่องโรงเรือน

วันหนึ่งข้างหน้าอันใกล้นี้ เมื่อสร้างโรงเรือนมากๆ บนดอยจะมีปัญหาเรื่องที่ดินพื้นราบเรียบ และ ราคาค่าวัสดุปลูกสร้างโรงเรือน ซึ่งต้องขนส่งขึ้นไป

ในหนังสือ(P.54) ระบุว่า “ไม่ต้องมีชั้นวาง ให้วางก้อนเชื้อกับพื้นทรายโดยตรง”

แต่ในความพยายามจะแก้ปัญหา หากจำเป็นต้องทำชั้นวางโดยซ้อน 2 ชั้น ด้วยstandกะบะความสูงจากพื้นเกินกว่า1เมตร โดยที่โรยฐานกะบะที่อยู่บนstandด้วยทรายหนาพอเพื่อวางก้อน จะให้ผลผลิตได้หรือไม่ครับ ?

ทดลองทำจะเสียเวลาเปล่าไหมครับ หลักการคืออย่างไรครับ มันไม่เกี่ยวเรื่องแสงไม่ใช่หรือครับ?

7. ควรใช้สายพันธ์อะไรจึงจะได้ประโยชน์สูงสุด อร่อยติดใจสุดๆครับ ?

ถามยาวนะครับ เกรงว่าจะต้องรอคิวคำตอบนานมาก จึงพยายามจะถามให้ครบในครั้งแรกเลย ขอความกรุณาครับ ผมต้องไปวัดพระธรรมกายทุกวันอาทิตย์ต้นเดือน หากจะกรุณาให้แวะไปคุยก็อยากจะไปด้วยครับ

จริงๆแล้วอยากปรึกษาเรื่องวัสดุเพาะสำเร็จรูปในจำนวน-ปริมาณมากต่อเนื่อง เพื่อผลิตครั้งละ 1-30,000 ก้อนด้วยครับ เคยโทรไปถาม มีคุณผู้หญิงฟังน้ำเสียงสูงอายุซักหน่อย บอกว่าผลิตเฉพาะสำหรับเห็ดนางฟ้า และ อยู่ไกลไม่แนะนำครับ

ขอบคุณครับ

[Pai_Anonworld]

คำถามคุณพลัฏฐ์ค่อนข้างละเอียดและเยอะมาก ซึ่ง ดร.อานนท์ได้รับทราบแล้ว และโดยปกติ หากเป็นคำถามจากผู้ผ่านการอบรมจากสถาบันอานนท์ไบโอเทคไปนั้น ดร.อานนท์ จะรีบตอบทันที แต่เนื่องจาก เป็นคำถามที่ต้องการชี้แจงรายละเอียดมาก และมีคำถามค่อนข้างมาก ยาว และครอบคลุมทุกแง่ทุกมุม ซึ่งช่วงนี้ ดร.อานนท์ จำเป็นจะต้องเตรียมงานที่จะไปบรรยายเรื่องเห็ดเป็นยา ในงานประชุมเห็ดเป็นยาโลก ที่กรุงปักกิ่ง ระหว่างวันที่ 25-31 สิงหาคม และเตรียมงานพร้อมทั้งบรรยายในงานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติครั้งที่ 10 ที่เมืองทองระหว่างวันที่ 4-8 กันยายน ที่จะถึงนี้ อาจจะไม่สามารถตอบคำถามนี้ได้ทันที แต่ ดร.อานนท์ แจ้งว่า จะพยายามที่ตอบให้เร็วที่สุด หากในช่วงที่มีการประชุมและมีเวลาและสมาธิพอ ก็จะตอบให้ทันที

[Pai_Anonworld]

เพิ่งเสร็จจากงานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติ และออกทีวีไม่กี่ชั่วโมงที่ผ่านมา ประกอบกับมีข้อกัวลอยู่ในใจ ที่ยังไม่ได้ตอบคำถามของคุณ เลยคิดว่า แม้จะเหนื่อยเพียงไร ก็เข้าใจถึงประเด็นปัญหาของผู้รอคอย จึงขอตอบข้อสงสัยดังนี้

จึงขอรบกวนดังนี้ครับ :

มีบางอย่างสำคัญอย่างมากที่ผมไม่แน่ใจว่าเข้าใจถูกหรือไม่บางส่วนระบุไว้ในพ๊อกเกตบุ๊คของอาจารย์เอง ที่ชื่อ “คู่มือ การเพาะเห็ดในถุงพลาสติก ฉบับย่อ” ได้มาตอนเข้าอบรมสั้นแค่1วัน ในรุ่นที่ P103/20

1. ในแง่ผลผลิตต่อก้อน และ อายุก้อนในการให้ผลผลิต





คำถาม คือ - จะผิดหรือถูกอย่างไร? กรุณาอธิบาย? หากผมจะเข้าใจว่า



1.1. ก้อนเห็ดจะมีเส้นใยสีขาวเจริญเต็มวัสดุเพาะจะต้องใช้เวลาประมาณ 120-150 วัน จึงจะย้ายนำไปเข้าโรงเปิดดอกได้? (P.52) ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยเช่น ส่วนผสมของวัสดุในถุง สายพันธุ์ ภูมิอากาศ ตามลำดับถ้าสภาพโรงเรือนถูก การดูแลแทบไม่เกี่ยว เพราะแทบไม่ต้องดูแล? ถูกต้อง

ดังนั้นหากสายพันธ์ และ ภูมิอากาศดี ส่วนผสมของวัสดุเพาะและสารอาหารในถุง จะมีส่วนสำคัญสุดที่จะย่นระยะเวลาบ่มก้อน มีผลแน่นอน แต่จะมีผลสวนทางกับที่คนทั่วไปเข้าใจกัน กล่าวคือ ยิ่งใช้อาหารมาก อาหารที่ดี การเจริญของเส้นใยเห็ดแทบทุกชนิดจะช้ากว่า วัสดุเพาะที่ใส่อาหารเสริมเข้าไปในปริมาณที่น้อย ทั้งนี้ เนื่องจาก การที่เราใส่อาหารเข้าไปมาก เส้นใยก็จะกินอาหารที่มีอยู่มาก อย่างอิ่มหนำสำราญ ไม่ยอมเคลื่อนย้ายไปไหน หรือหากจะเคลื่อนย้าย หรือเจริญ ก็จะเป็นไปอย่างเชื่องช้ามาก เส้นใยจะหนามาก และก็จะส่งผลถึงผลผลิตจะสูงขึ้นด้วย ในทางตรงกันข้าม หากวัสดุเพาะมีอาหารน้อย เส้นใยไม่มีอาหารเพียงพอ หรือมีน้อย มันจึงพยายามเจริญชอนไชไปหาอาหารไปเรื่อยๆ ทำให้ดูเหมือนการเจริญจะรวดเร็ว แต่ผลผลิตและคุณภาพของดอกเห็ด ตลอดจนอายุของก้อนเชื้อจะน้อยและสั้นลง?

แต่เนื่องจากต้องเป็นส่วนประกอบของธาตุอาหารหลักและรองอันเหมาะสมจริงๆ(ซึ่งยากมาก) อาจหายากในแต่ละพื้นที่ และ มีต้นทุนสูงเกินไป ส่วนผสมที่นำมาประกอบบางอย่าง เช่น วัสดุเพาะสำเร็จ 301 & 305 หรือ/และ อาหารเสริมKAT901 ที่อาจารย์ได้ทดลองมาแล้วหลากหลายจากประสบการณ์ยาวนานจะสามารถร่นระยะเวลาการเพาะบ่มก้อนได้เร็วขึ้นไหมครับ มี แต่จะนานขึ้น เพราะอาหารที่ว่ามันสมบูรณ์มาก ทั้งนี้ มันขึ้นอยู่กับว่า เราจะเอาความเร็วของการเจริญของเชื้อเห็ด หรือจะเอาผลผลิตที่สูงกว่า ดอกเห็ดที่สูงกว่า แน่นอน ความต้องการของมนุษย์โดยทั่วไปก็ประสงค์เช่นนั้น คือ อยากได้เร็วๆแล้วยังไม่พอได้เยอะๆ แล้วยังไม่พออีกได้ดีๆ ซึ่งในโลกของความเป็นจริงแทบจะไม่มี คนที่บอกว่า ไอคิวสูง หรือเป็นอัจฉริยะนั้น ก็ไม่สามารถที่จะเกิดขึ้นกับคนที่อายุเพียงไม่กี่วัน บางอย่างมันฝืนธรรมชาติไม่ได้?

ทำตามสูตรของอาจารย์ในหนังสือ(P.22-23)ซึ่งมีอยู่2สูตร ตามที่ผมสรุปมาพร้อมกันนี้ก็น่าจะดีพอแล้ว จะผสมหรือทำอะไรอย่างอื่นอีก ก็ไม่ทำให้เร็วขึ้นได้? หรือ ยังมีวิธีอะไรอย่างไรทำให้เส้นใยเดินเร็วขึ้นและให้ผลผลิตได้หลายครั้งขึ้นด้วยได้อีก?ครับ ตอบและอธิบายไปแล้ว

1.2. มาตรฐานการออกดอกตามธรรมชาติที่ดีของเห็ดหอมเมื่อย้ายนำไปเข้าโรงเปิดดอก ระบุในหนังสือ (P.54) ว่า “โดยปกติดอกเห็ดจะเกิดเป็นชุดๆ แต่ละชุดห่างกัน 25-35 วัน ประมาณ 6-8 ชุด หรือ ประมาณ 12-16 เดือน ชุดต่อไป ให้หยุดการให้น้ำไว้อีก 25-30 วัน จึงทำการรดน้ำใหม่ด้วยน้ำแรงดันสูงอีก........” เข้าใจถูกต้องแล้ว แต่ตัวเลขนั้น ไม่ใช่สูตรคณิตศาสตร์ มันยังขึ้นอยู่กับปัจจัยของสภาพแวดล้อมอื่นๆอีกด้วย



ตามประโยคข้างต้นเข้าใจได้ว่า



1.2.1. ออกดอกชุดที่1ใช้เวลาทยอยเก็บขายไปเรื่อยๆตลอด25-30วัน แล้วหยุดต่อเนื่องไป25-30วัน แล้วจึงเริ่มกระตุ้นใหม่แล้วเริ่มเก็บขายต่อชุดที่2อีกตลอด25-30วัน แล้วหยุดต่อเนื่องไป25-30วัน...วนเวียนทำอย่างนั้นอยู่จึงรวมเก็บได้6-8ชุด(ครั้ง) ตลอดเวลา12-16เดือนของอายุก้อน = ออกดอกเก็บขายได้ประมาณ 1 เดือน เว้น 1 เดือน.....รวม ได้6-8ชุด(ครั้ง)



หรือ 1.2.2. ตามที่ผมเข้าใจ จากผู้เพาะแถวนี้บอก เนื่องจากผมไม่แน่ใจว่ามี

ความเข้าใจแตกต่างในภาษาที่ผมและผู้เพาะสื่อสารกันหรือไม่

(เนื่องจากผมต้องการขยายต่อเนื่อง เพื่อทำฟาร์มขนาดหลายแสนก้อน ทนรอเห็นด้วยตาตัวเองอีก5-6เดือนไม่ไหวหรอกครับ มันทำให้การเตรียมการต่างๆยิ่งช้าไปอีก ผมจะสั่งทำก้อนชุดใหม่อีก 30,000 ตอนนี้แล้ว) ถูกต้องแล้ว นั่นเป็นวิธีเรียนลัดที่ตัดสินใจได้ถูกต้องแล้วล่ะ ไม่เช่นนั้น หากคุณเริ่มจากนับหนึ่งใหม่ แล้วงมผิดงมถูก คุณอาจจะทนไม่ไหวในการรอคอยยิ่งกว่านี้เสียอีก



จึงขอเรียนถามนอกเหนือจากตามข้อ 1.2.1 ครับ ว่า หรือว่า



ในการออกชุดที่1ใช้เวลาทยอยเก็บขายชุดที่1ติดๆกันอยู่7-10วัน จึงเริ่มนับ1แล้วหยุดพักการเก็บต่อเนื่องไป20-25วัน แล้วพอวันที่26เริ่มกระตุ้นใหม่2-3วัน=วันที่26,27,28กระตุ้นด้วยการตบหรือใช้น้ำแรงฉีดจึงเริ่มเก็บขายชุดที่2อีกอยู่ตลอด7-10วัน=วันที่29,30,31,32…-39 แล้วจึงหยุดพักการเก็บครั่งที่2ต่อเนื่องไป20-25วัน=วันที่40,41…-65พัก...วนเวียนทำอย่างนั้นอยู่



รวมเก็บได้แค่4-5ชุดเอง อายุก้อนรวมหลังเส้นใยเดินเต็ม=+5เดือนครึ่ง นานสุด



โดยที่ผลผลิตชุดที่1จะได้น้อย ชุดที่2-3ได้เยอะหน่อย และ ชุดที่4พอกับชุดที่1 ส่วนชุดที่5แทบไม่มีคุณค่าพอต่อการรอ กราฟcurveเป็นรูประฆังคว่ำ



ซึ่งหากเป็นเช่นนี้ รวมจำนวนครั้งที่เก็บขายได้จริงคือ4ครั้งเท่านั้น ในรอบอายุก้อน5เดือนครึ่ง (ช่างแตกต่างจากที่อาจารย์ว่าในข้อ1.2.1เหลือเกิน)ซึ่งแปลว่าหากต้องการทำต่อเนื่อง ต้องเริ่มทำก้อนชุดใหม่เพื่อทดแทนก่อนจะเริ่มได้ผลผลิตจากก้อนชุดที่1เสียอีก



เป็นไปได้ว่าผมเข้าใจเขาถูก หรือ ไม่น่าเป็นอย่างนั้นครับ? ดังที่ได้ชี้แจงไปแล้วว่า ความจริงแล้ว เราแทบไม่สามารถที่จะระบุไปได้ว่า มันจะออกสักกี่ครั้งครั้งละเท่าไหร่ ออกนานเท่าไหร่ เพราะมันมีปัจจัยอย่างอื่นที่เกี่ยวข้องมากมาย ไม่ว่าจะเป็นอาหารที่เราใส่เข้าไป หากคุณต้องการให้มันเดินเร็ว ดอกเห็ดอาจจะออกเร็ว และหมดเร็ว ผลผลิตก็จะต่ำ แต่หากจะให้ออกนาน อาหารที่ใช้ควรจะเพียงพอและดี และการเพาะเห็ดหอมโดยอาศัยธรรมชาติเช่นนี้ พระเจ้าเป็นผู้กำหนดว่า สภาพอากาศจะเป็นเช่นไร หากโชคดี ดินฟ้าอากาศอำนวย ก็อาจจะได้ผลผลิตสูง คุณนับว่า โชคดีแล้ว ที่ไม่ต้องไปงมอะไรอีกมาก เพราะเกษตรกรแถวนั้นเขาเพาะเห็ดหอมมาก่อนหน้าคุณเป็นสิบๆปี เขารู้ด้วยการปฏิบัติว่าอะไรผิดอะไรถูก ทางที่ดีนั้น เราควรจะเรียนรู้จากของจริงที่เขาปฏิบัติอยู่นั้น ชอบแล้ว และถูกต้องแล้ว



2. ในแง่ผลผลิตโดยรวม ระบุในหนังสือ (P.54) ต่อจากข้างต้นว่า “...ผลผลิตโดยรวมได้ประมาณ 200-250กรัมต่อก้อน ต่ออายุการเก็บเกี่ยวทั้งหมด ทำการเก็บดอกเห็ดด้วยการใช้คมตัดให้ชิดโคนก้านดอก”



คำถาม คือ



2.1. เก็บขาย1ชุด(แค่1 ครั้งจาก6-8ครั้ง) ได้ดอกเห็ด ขนาดใหญ่ กลาง เล็ก และ ตกเกรด รวมกัน ได้น้ำหนัก200-250กรัมต่อก้อน ใช่ นี่เป็นตัวเลขที่ถือว่าสุดยอดแล้ว ซึ่งโดยทั่วไปในสภาพที่อาศัยธรรมชาตินั้น ผลผลิตน่าจะอยู่ที่ 120-150 กรัมเสียด้วยซ้ำ นี่เป็นผลผลิตรวมของทั้งหมด

หรือว่า ???

2.2. ผลผลิตโดยรวมได้ประมาณ 200-250กรัมต่อก้อน ตลอดอายุก้อน 6-8ชุด(6-8ครั้ง)จากเวลา 12-16 เดือนครับ?(แค่เฉลี่ย32กรัม/ก้อน/ครั้ง)





3. ในแง่การปรับปรุงสูตรส่วนผสมของการทำก้อนชุดใหม่ให้ดีขึ้น



ผมได้ทำตารางสรุป สูตรของอาจารย์อานนท์จากหนังสือ(P.22-23)โดยเปรียบเทียบกับผู้ทำก้อนที่ผมซื้อ



โดยที่ผมมีความเชื่อว่าเมื่ออาจารย์อ่านส่วนผสมที่ใช้ในการทำก้อนที่ผมซื้อ เปรียบด้วย สูตรที่อาจารย์วิเคราะห์ว่าเหมาะกับสภาพแวดล้อม ประกอบกับภูมิความรู้และเคล็ดวิธีการดูแลที่อาจารย์อาจจะกรุณาแนะนำ ผมจะสามารถปรับปรุงการทำก้อนและการดูแลเพื่อให้ได้ผลดีขึ้นอย่างน้อยใน3เรื่อง คือ



3.1.ให้มีคุณภาพของดอกเห็ดหอมดีขึ้นทั้งในแง่ รูปทรง ขนาด ปริมาณ

ความคงทน และ รสชาด ไม่ได้ขึ้นอยู่กับอาหารเท่านั้น สภาพแวดล้อม และเทคนิคในการดูแลรักษาสำคัญมากกว่า



3.2.ให้มีอายุก้อนที่ให้ผลผลิตมากครั้งขึ้นกว่าเพียงแค่ 4 ครั้ง อย่างที่

ผู้ผลิตให้ผมทำอยู่



3.3. ย่นเวลาในกระบวนการผลิต โดยทำให้เส้นใยเดินเร็วขึ้น อธิบายไปแล้ว

กรุณาวิพากย์จุดอ่อนสูตรคุณเจริญศรี และ สรุปทางเลือกที่ดีให้ผมเถอะครับ คุณเจริญศรีสิน่าจะมีจุดแข็งกว่าผม ผมสิมีจุดอ่อนมากกว่าคุณเจริญศรี เพราะผมมีประสบการณ์ที่ห้วยฮ่องไคร้เฉพาะในช่วงที่รับราชการที่กรมวิชาการเกษตรปี 2519-2524 เท่านั้น ในช่วงนั้น การไปปฏิบัติราชการที่ห้วยฮ้องไคร้ในช่วงฤดูฝน รถจี๊ปแลนโรเวอร์จะต้องล่ามโซ่ที่ล้อ ถึงจะปีเขาไปได้ และช่วงนั้น เราทำการเพาะเห็ดหอมในไม้ก่อเท่านั้น ตอนนี้ การไปมาหาสู่ที่ห้วยฮ่องไคร้สะดวกสบาย และมีโครงการพระราชดำริ ที่ทำการศึกษาวิจัยเรื่องนี้มาอย่างยาวนาน ผมว่า คุณติดต่อถูกคนแล้วล่ะ เพราะแกมีอาชีพของแกเป็นอาชีพ ไม่มีใครล่ะครับ ที่จะไปทรยศต่ออาชีพตัวเอง แน่นอน บางอย่าง เขาอาจจะยังไม่รู้ ไม่ทราบถึงการเปลี่ยนแปลง การคิดค้นพบสิ่งใหม่ บางคนอาจจะย่ำอยู่กับวิธีการหรือแนวคิดเดิมๆก็เป็นไปได้ แต่เชื่อเถอะ คนอย่างคุณเจริญศรี ผู้ซึ่งเคยผ่านการอบรมเห็ดไปแล้ว น่าจะเปิดกว้าง ที่พร้อมที่จะพัฒนาไปแนวทางที่ดี ตามที่คุณต้องการ เพราะอย่างน้อยคุณก็ไปต่อลมหายใจให้แก และสิ่งที่คุณได้ประโยชน์อย่างสุดๆ ก็คือ ได้เรียนรู้จากผู้ที่มีประสบการณ์จากของจริงอย่างคุณเจริญศรี ผมไปเมืองนอกมาเยอะต่อเยอะแล้ว ลักษณะการเปิดเผยกันอย่างในไทยนั้นมีน้อยมาก ทุกอย่างเขาว่าเป็นธุรกิจกันทุกอย่าง ซึ่งต่างจากบ้านเรา ที่เรายังเปิดกว้างกว่า คุณโชคดีแล้วครับที่เจอคนอย่างคุณเจริญศรี ขอแสดงความยินดีด้วย หากผมว่างไปทางโน่น ก็จะไปขอเรียนรู้เพิ่มเติมจากคุณเจริญศรีครับ

- รำข้าวสาลี ? แป้งเอนไซม์ ? แป้งต่างๆหรือน้ำตาลทราย?เรื่องน้ำตาล โมเลกุลเชิงซ้อน เชิงเดี่ยว เรื่องเหล่านี้ต้องกังวลไหมครับ?

- ปูนยิบซั่มดิบ ? ส่าเหล้า หรือ กากถั่วต่างๆ ? ไม่ต้องกังวลครับ อันไหนที่ทางโน่นขาด เราก็เอาไปเสริมได้ แล้วคุณก็ไม่จำเป็นต้องเข้ามาเอง เพราะทุกวันนี้ เราก็ส่งปัจจัยการผลิตไปในทุกจังหวัดของทางภาคเหนืออยู่แล้ว ยิ่งคุณเป็นสมาชิกของเรา เราดูแลเป็นพิเศษอยู่แล้ว และต่อไป คุณก็สามารถเอาสินค้าของอานนท์ไบโอเทคไปเปิดตลาดที่นั่นได้

ปกติทุกเดือน ผมต้องกลับไปกรุงเทพ แถวๆศูนย์ฯ สิ่งเหล่านี้ ที่ในละแวกศูนย์อานนท์ไบโอเทค และ เชียงใหม่ น่าจะซื้อได้ที่ร้านประเภทอะไรครับ ?

4. P.53 กล่าวถึง การเสริมอาหาร เพิ่มธาตุ ว่า “ควรใช้อาหารเสริม นิวคลิโอไทต์108” ฉีดพ่นหลังจากทำการเปิดดอกชุดแรกเลย ไม่เช่นนั้น ดอกเห็ดชุดแรกมักจะฝ่อตาย”

กรุณาอธิบายเพิ่มเติมครับ อ่านแล้วกังวลมากครับ

และ อาหารเสริมKAT105 อาหารเสริมKAT901 ทั้งหมดนี้ ที่ศูนย์ฯมีจำหน่ายพร้อมหรือไม่ ราคาเป็นอย่างไรครับ? มีพร้อม ส่วนราคานั้น คุณคุยกับเจ้าหน้าที่เขาโดยตรง ที่ 029083308 และ 0860830202

5. ในแผ่นพับสีเหลือง “เพาะเห็ดในขอนไม้ฉบับย่อ” ในหัวข้อ การเพิ่มผลผลิต กล่าวถึง การใช้ “อาหารเสริม นิวคลิโอไทต์108” และ ทีบีซี108



แล้วสำหรับเห็ดหอมในถุงพลาสติก มีวิธีอะไรหรือไม่ ที่จะ สามารถบำรุงก้อนเห็ดหอมในถุงพลาสติกจากภายนอกก้อนได้ครับ เช่นผสมกับน้ำที่ให้ผ่านสปริงเกอร์ เพื่อ ให้มีผลผลิตดีขึ้นในการให้ผลผลิตครั้งที่2และหลังจากนั้น ? ใช้ได้ตั้งแต่เริ่มต้นเลย จะทำให้ดอกเห็ดสมบูรณ์ ผลผลิตเพิ่มขึ้น ช่วยยืดอายุก้อนเห็ดได้ ควรฉีดเข้าไปหน้าก้อนหรือดอกเห็ดโดยตรง หากใช้ผ่านสปริงเกอร์ อาจจะมีบางส่วนกระจายไปที่อื่น ไม่ถูกก้อนเชื้อ



6. เรื่องโรงเรือน



วันหนึ่งข้างหน้าอันใกล้นี้ เมื่อสร้างโรงเรือนมากๆ บนดอยจะมีปัญหาเรื่องที่ดินพื้นราบเรียบ และ ราคาค่าวัสดุปลูกสร้างโรงเรือน ซึ่งต้องขนส่งขึ้นไป



ในหนังสือ(P.54) ระบุว่า “ไม่ต้องมีชั้นวาง ให้วางก้อนเชื้อกับพื้นทรายโดยตรง”



แต่ในความพยายามจะแก้ปัญหา หากจำเป็นต้องทำชั้นวางโดยซ้อน 2 ชั้น ด้วยstandกะบะความสูงจากพื้นเกินกว่า1เมตร โดยที่โรยฐานกะบะที่อยู่บนstandด้วยทรายหนาพอเพื่อวางก้อน จะให้ผลผลิตได้หรือไม่ครับ ? ได้ครับ ที่ต่างประเทศ เขาก็เพาะบนชั้นกันทั้งนั้น แต่เพาะบนดี การควบคุมความชื้นจะดีกว่า



ทดลองทำจะเสียเวลาเปล่าไหมครับ หลักการคืออย่างไรครับ มันไม่เกี่ยวเรื่องแสงไม่ใช่หรือครับ?แน่นอนครับ การทำอะไรเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต มันไม่มีอะไรเป็นสูตรสำเร็จ ขนาดบริษัทยักษ์ด้านปศุสัตว์ของเราที่ว่าเจ๋งแล้ว บอกว่า สามารถเลี้ยงไก่ได้ในโรงปิด แบบใช้อีแวฟ ใช่ ทางทฤษฎีนั้นน่าจะได้ แต่ในแง่ปฏิบัติ เลี้ยงไก่ในโรงปิด ไก่เป็นโรคปอดบวมตายเยอะมาก พรรคพวกผมเจ๊งไปเยอะมาก ดังนั้น คุณอย่างไปเอาแต่ตำรามาเปิดเพียงอย่างเดียว เพราะเจ้าของตำรารวมทั้งผมด้วย ไม่ได้ไปนั่งเขียนนอนเขียน ณ สถานที่เกิดเหตุจริง ที่พูดไปก็พูดกันเป็นแบบองค์รวม ดังนั้น การทดลองเพื่อให้เหมาะสมกับพื้นที่นั้นๆ มีความจำเป็นอย่างยิ่งครับ ซึ่งไม่ได้เป็นการทดลองตั้งแต่ ก. ไก่เลยนี่ เป็นการทดลองเพื่อปรับให้เหมาะสมกับสถานการณ์ หลีกเลี่ยงไม่ได้ และนั่นก็ถือว่า เป็นส่วนหนึ่งของการลงทุนและต้นทุนครับ คุณต้องเอาส่วนนี้ไปคิด ผมเองได้แต่สอนคนอื่นว่า ให้เอาส่วนนี้ไปคิด ขณะที่ตัวเอง นั้นทำไม่ได้เลย แม้ว่า ผมเองจะมีภาระหนี้สินมากมาย แต่ด้วยความที่เป็นครูในด้านนี้ แล้วด้วยความที่เกิดเป็นคนไทย ชีวิตของความเป็นครู คือ จะต้องให้กับให้ และจะต้องให้ แม้ว่า ตัวเราเองก็แทบจะเอาตัวไม่รอด มันเลือกเกิดไม่ได้ครับ ขนาดเขาเชิญให้ไปบรรยายที่งานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติ ปีที่แล้วก็โดนล้วงกระเป๋าไปหมด ปีนี้ ก็โดนขโมยเอาของที่นำไปสาธิตกันแบบดื้อๆ แล้วก็มาปลงว่า นี่มันเป็นพรมลิขิต ที่ทำให้เราต้องมาสอนงานด้านนี้ ก็แค่ปลงครับ ไม่มีสิทธิบ่น ไม่มีสิทธิขอความเห็นใจจากใครครับ อัตตาหิ อัตตาโน นาโถ ครับ



7. ควรใช้สายพันธ์อะไรจึงจะได้ประโยชน์สูงสุด อร่อยติดใจสุดๆครับ ? สายพันธุ์ที่ทางกรมวิชาการเกษตรและโครงการหลวงร่วมกันทำการวิจัยมาอย่างยาวนานนั้นดีที่สุดแล้วครับ



ถามยาวนะครับ เกรงว่าจะต้องรอคิวคำตอบนานมาก จึงพยายามจะถามให้ครบในครั้งแรกเลย ขอความกรุณาครับ ผมต้องไปวัดพระธรรมกายทุกวันอาทิตย์ต้นเดือน หากจะกรุณาให้แวะไปคุยก็อยากจะไปด้วยครับ ทุกวันนี้ ยังหาเวลาให้ตัวเองไม่ได้เลยครับ ทีแรกก็คิดว่า น่าจะดีน๊ะ ที่เราได้ไปทำงานในต่างประเทศ เพราะได้เงินเยอะ เลยไปเสียหลายประเทศเป็นเวลากว่า 20 ปี และก็คิดว่า พอเราสะสมเงินทอง และความรู้มากพอแล้ว เราน่าจะมีความสุขของเรากันในครอบครัว จึงไปหาซื้อที่ผืนเล็กๆ อาศัยซุกหัวนอนและเป็นที่ทำงานไปด้วย แต่พอเอาเข้าจริงๆแล้ว ที่ไหนได้ มันไม่ได้เป็นไปอย่างที่คิด การที่เราไปสอนในต่างประเทศแต่ละประเทศ เขาไม่เหมือนคนไทยครับ ส่วนใหญ่ประเทศที่ผมไปสอน จะด้อยพัฒนากว่าเรา ดังนั้น ช่วงที่ผมอยู่ที่ประเทศเขา ดูเหมือนว่า เขาก็เพาะเห้ดกันอย่างมั่นอกมั่นใจ แต่พอเราออกจากประเทศเขาไม่กี่วัน เหมือนกับว่า เขาจะง่อยเปรี่ยะเสียขาหันรีหันขวางไปไหนไม่ถูกเอาเสียเลย ก็เลยต้องแบกภาระ คอยให้คำแนะนำปรึกาาเขาไปตลอด คิดว่า จนตายก็ว่าได้ อ้าว พอกลับมาเมืองไทย สิ่งที่สอนไว้เมื่อ สาม สี่สิบปีที่แล้ว ก็ยังเหมือนเดิมอีก ก็เลยจำเป็นต้องลงมือทำให้เขาเห็น เพื่อนำทางให้เขาอีก ดังนั้น สถานที่ผมอยู่ แม้ป้ายชื่อซอยก็ไม่มี เพราะโดนพวกติดยาเอาไปชั่งขายนานแล้ว เลขที่บ้านผมก็ไม่ติด แล้วก็มุ่งหน้าทำงานวิจัย ผลิตหัวเชื้อในแนวใหม่ ทำอาหารเสริมในแนวใหม่ เพื่อเป็นตัวอย่างนำทางให้คนรุ่นหลัง และทุกวัน สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยในชีวิต คือ ต้องทำการศึกษาและวิจัยอยู่ตลอดเวลา เมื่อไหร่ คิดว่า ตัวเองแน่แล้ว เก่งแล้ว นั่น คือ จุดจบของเราแล้ว ดังนั้น ต้องขออภัยเป็นอย่างสูง สำหรับทุกท่านที่ ผมไม่สามารถที่จะให้คำแนะนำปรึกษาเป็นการส่วนตัวแก่ใครๆได้ครับ



จริงๆแล้วอยากปรึกษาเรื่องวัสดุเพาะสำเร็จรูปในจำนวน-ปริมาณมากต่อเนื่อง เพื่อผลิตครั้งละ 1-30,000 ก้อนด้วยครับ เคยโทรไปถาม มีคุณผู้หญิงฟังน้ำเสียงสูงอายุซักหน่อย บอกว่าผลิตเฉพาะสำหรับเห็ดนางฟ้า และ อยู่ไกลไม่แนะนำครับ ถูกต้องครับ ผู้หญิงที่เฝ้าอยู่ที่หน้าร้านเป็นเพื่อนตายผมครับ ทำงานกันมาตั้งแต่อานนท์ไบโอเทคยังเป็นฝนเป็นลมอยู่ บุคคลๆนี้ เป็นตัวแทนผมในการดูแลที่หน้าร้านมีอำนาจหน้าที่เต็มเกินร้อยเปอร์เซ็นต์ครับ และแกเป็นคนธรรมะธัมโมสุดๆคนหนึ่งครับ ในกรณีที่ทำเป็นธุรกิจนั้น ควรทำวัสดุเพาะเองครับ ที่สถาบันอานนท์ไบโอเทค เราไม่มีเจ้าหน้าที่เพียงพอครับที่จะไปทำวัสดุเพาะสำเร็จรูปในจำนวนมากๆได้ ทุกวันนี้ เรามีแรงงานชายเพียง 5 นายเท่านั้น และทุกคนก็ทำกันแทบไม่ได้หายใจเลย ดังนั้น บางครั้งจะเห็นว่า บางรายต้องการวัสดุเพาะเพียงไม่กี่กระสอบ อาจจะต้องรอหลายๆวัน ทั้งๆที่มีของ แต่ไม่มีคนหมัก คนบรรจุภาชนะให้ก็มีครับ ดังนั้น เจ้าหน้าเขาแนะนำถูกต้องแล้ว ไม่ได้หมายความว่า เราไม่อยากขาย อยากจะตายอยู่แล้ว อยากได้เงินครับ เพื่อเอามาใช้หนี้ใช้สินที่แบกดอกเบี้ยเดือนละหลายแสนบาทครับ



ขอบคุณครับ